Burza mózgów
Burza mózgów, twórcza dyskusja (ang. brainstorming lub brainstorm session) służy do poszukiwania rozwiązania konkretnego problemu. Metoda została zapoczątkowana w USA, polega ona na wymyślaniu rozwiązań problemu przez grupę osób. Burza mózgów odnajduje zastosowanie wszędzie tam, gdzie należy coś ulepszyć, albo wymyślić coś od podstaw.
Ważna jest możliwie duża liczba pomysłów, gdyż wraz ze wzrostem ilości pomysłów rośnie prawdopodobieństwo znalezienia tego najlepszego. Burza mózgów stawia na ilość, niekoniecznie na jakość.
Burzę mózgów można podzielić na dwie części, w pierwszej części zespół skupia się na wymyśleniu jak największej ilości rozwiązań problemu. Drugą część stanowi zespół oceniający, który analizuje i ocenia pomysły oraz wypracowuje rozwiązanie ostateczne.
W sesji burzy mózgów bierze udział około 10-12 osób (grupa 10 osobowa lub mniejsza jest z reguły bardziej produktywna), wśród których można wyróżnić: prowadzącego sesję, sekretarza oraz członków sesji. Zadaniem prowadzącego jest zorganizowanie sesji i jej poprowadzenie. Ma on stymulować grupę, gdy jej kreatywność maleje, a także pilnować przestrzegania zasad, zwłaszcza zasady odroczonej oceny. Prowadzący również może zgłaszać własne pomysły. Sekretarz spisuje pojawiające się pomysły oraz może zgłaszać własne. Członkowie sesji odpowiadają za generowanie jak największej ilości pomysłów. Ważne jest aby w grupie nie było zależności hierarchicznych, bowiem obecność menadżerów może ograniczać pomysłowość podwładnych. Dobrze jest, aby 2/3 grupy stanowili specjaliści w danej dziedzinie a 1/3 laicy.
Osborn sformułował cztery główne zasady burzy mózgów, które mają na celu eliminację zahamowań u uczestników, pobudzenie procesu generowania pomysłów i zwiększenie ogólnej kreatywności zespołu. Brzmią one następująco:
- Skup się na ilości
- Zrezygnuj z krytycyzmu
- Otwórz się na nietypowe pomysły
- Łącz i ulepszaj pomysły
Jeżeli pomysły grupy się wyczerpią, należy przejść do pogrupowania pomysłów, polega to na identyfikowaniu grup pomysłów, które w gruncie rzeczy oznaczają to samo, i zapisywaniu ich jako pojedynczej propozycji rozwiązania.
Następnie przeprowadzana jest selekcja. Jej celem jest wybranie pomysłów, które zostaną poddane analizie, i będą brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji. Każdy z uczestników wybiera 5 według niego najlepszych pomysłów i przydziela im odpowiednią ilość punktów tj. 5 pkt – najlepsze rozwiązanie, 4 pkt – kolejne itd.
Druga metoda dokonywania selekcji polega na tym, że każdy uczestnik otrzymuje pewną liczbę punktów (zwykle jest to liczba od 5 do 10), a następnie przyznaje punkty tym pomysłom, które najbardziej mu się podobają. Może rozdzielić punkty dowolnie, czyli może np. przyznać po jednym punkcie wielu pomysłom, po kilka punktów kilku pomysłom, albo wszystkie punkty jednemu pomysłowi.
Jeśli burza mózgów, zorganizowana według standardowych zasad, nie przyniesie rozwiązania, można spróbować podejścia alternatywnego, zwanego odwrotną burzą mózgów.
Odwrotna burza mózgów rozpoczyna się od określenia celu, który chcemy osiągnąć (tak samo jest w standardowej burzy mózgów). Następnie definiujemy cel odwrotny, czyli spowodowanie by problem stał się jeszcze większy. Grupa wówczas wymyśla pomysły jak osiągnąć cel odwrotny i na ich podstawie opracowuje się pomysły osiągnięcia celu faktycznego. Dalsze etapy odwrotnej burzy mózgów są takie same jak przy standardowej metodzie (grupowanie, selekcja itd.)